Dr. Ziya Kaya Mezarı Başında Anıldı
Gemlik’te 1922-1933 yıllarında CHP’den, 1945 ile 1953 yılları arasında da DP’den Belediye Başkanı seçilen Dr. Ziya Kaya ölümünün 58. yılında doğum yeri olan Umurbey’deki Beyler mezarlığındaki kabri başında anıldı. Gemlik Belediye Başkanvekili Refik Yılmaz tarafından organize edilen anma törenine belediye eski başkanlarından Mehmet Turgut’un yanı sıra Belediye Başkan yardımcısı Muharrem Sarı, Belediye Meclis üyeleri Aydın Bayraktar ve Fevzi Ayyıldız, Belediye zabıta Müdürü Halit Seymen ve Çarşı Camii imamı Süleyman Yedek katıldı. Türkiye’nin 3. Cumhurbaşkanı Celal Bayar ile aynı yerde doğan ve Bayar’dan sadece 3 yaş küçük olan Dr. Ziya Kaya’nın kabrine karanfil bırakılırken, tarihi kişiliği ve belediye başkanlığıyla beraber doktorluğu konusunda da övgülü konuşmalar yapıldı.
Süleyman Yedek tarafından okutulan duaların ardından konuşan Gemlik Belediye Başkanvekili Refik Yılmaz, Gemlik’e hizmeti geçmiş tarihi kişilikleri anmaya ve yâd etmeye devam edeceklerini bildirerek, Gemlik’te uzun yıllar belediye başkanlığı ve doktorluk yapmış Ziya Kaya’nın da önemli şahsiyetlerden birisi olduğunu kaydetti. Ziya Kaya’nın adının ilçede bir Mahalle ile sokağa verildiğini vurgulayan Gemlik Belediye Başkanvekili Refik Yılmaz, “Gemlik’e hizmet etmiş tarihi kişilikleri ve belediye başkanlarımızı unutmayacağız. Sağ olan belediye başkanlarımıza da danışacağız. Gemlik’i hep birlikte daha güzelliklere daha iyiliklere taşıyacağız. Ziya Kaya’ya Allahtan rahmet diliyoruz” dedi.
Gemlik Belediyesi eski başkanı Mehmet Turgut’ta, Dr. Ziya Kaya’nın sadece belediye başkanlıkları dönemi ve doktorluğuyla anılamayacak kadar tarihi bir kişilik olduğunu anlatarak, “Dr. Ziya Kaya, İlk görev yeri eski adıyla Pazarköy olan Orhangazi Hükümet Tabipliği görevinde bulunan Ziya Kaya, Kurtuluş Savaşı’nda Yüzbaşı rütbesiyle görev yaptı. Savaş yıllarında İttihat ve Terakki'ye katılan Ziya Kaya, Partisi'nin Bursa ve Gemlik'te örgütlenmesini üstlendi. Gazeteci Ali Kemal'i "gayr-i vatani yazılar yazmak" la suçlar, bununla da yetinmez, onu Bozburun'da düelloya davet eder. Bu davranışı yüzünden hedefteki adam haline geldi. Rumca yayın yapan Haris gazetesi ona karşı kampanya başlattı. Ali Kemal Mayıs 1919'da Dâhiliye Nazırı (İçişleri Bakanı) olunca Ziya Kaya "memleket dâhilinde fesat çıkarmak" suçlamasıyla hapse atıldı, Divan-ı Harp'te yargılandı. Siyasal İktidar değişikliği ile salıverilen Kaya, Bursa ve Gemlik'te "Müdafa-i Hukuk Cemiyeti" nin örgütlenmesine katıldı. Bu kadar değerli, kendisini hizmete ve bu ülkeye adamış, gözü kara bir insanı ölümünün 58. yıldönümünde saygıyla anıyoruz” dedi.
Anma töreni Kaya’nın mezarına karanfil bırakılmasının ardından son buldu.
DR. ZİYA KAYA KİMDİR
Gemlik– Umurbey'de doğar. Kendisi gibi Umurbeyli olan Celal Bayar'dan 7 yaş küçüktür. Annesi Kaya Hanım'ı çok sevdiği için ileride onun adını soyadı olarak almıştır. İlköğrenimini Umurbey'de tamamlayan Ziya Kaya, eski adı Bursa Sultaniyesi olan Erkek Lisesi ile Haydarpaşa Lisesi’ni bitirdi (1906), 1912'de Tıbbiye'den mezun oldu. İlk görev yeri eski adıyla Pazarköy olan Orhangazi Hükümet Tabipliği görevinde bulunan Ziya Kaya, Kurtuluş Savaşı’nda Yüzbaşı rütbesiyle görev yaptı. Savaş yıllarında İttihat ve Terakki'ye katılan Ziya Kaya, Partisi'nin Bursa ve Gemlik'te örgütlenmesini üstlendi. Gazeteci Ali Kemal'i "gayr-i vatani yazılar yazmak" la suçlar, bununla da yetinmez, onu Bozburun'da düelloya davet eder. Bu davranışı yüzünden hedefteki adam haline geldi. Rumca yayın yapan Haris gazetesi ona karşı kampanya başlattı. Ali Kemal Mayıs 1919'da Dâhiliye Nazırı (içişleri Bakanı) olunca Ziya Kaya "memleket dâhilinde fesat çıkarmak" suçlamasıyla hapse atıldı, Divan-ı Harp'te yargılandı. Siyasal İktidar değişikliği ile salıverilen Kaya, Bursa ve Gemlik'te "Müdafa-i Hukuk Cemiyeti" nin örgütlenmesine katıldı. 25 Haziran 1920'de İngilizlerin Gemlik'e asker çıkarma girişimini engelleyen Kuvayı Milliyeciler arasında bulunan Kaya, 6 Temmuz'da Gemlik işgal edilince Anadolu içlerine çekildi. Antalya'da hekim olarak çalıştıktan sonra 11 Eylül 1922'de Gemlik'in kurtarılışının ardından belediye başkanlığı görevine getirildi. Bu görevini 1933'e kadar sürdüren Kaya, uzun yıllar Gemlik'te Cumhuriyet Halk Partisi ilçe başkanlığı yaptı. Yoksul halkı bedava muayene ettiği, ilaç parası olmayanlara eczacı dostu Hikmet Bey'deki açık hesabından ilaç alıp verdiği Gemlik'te bir efsane gibi anlatılmaktadır. Salgın hastalıklar başladığında hep aynı feryat yükselir:"Yetiş Ziya Bey! Aman Ziya Bey!" Son derece titiz ve canlı oluşu, hep şık giyinmesi ve siyah saçı içindeki ak perçemiyle kalacaktır halkını belleğinde. 1945 yılı sonunda Demokrat Parti saflarına katılan ve partinin Gemlik İlçe örgütünü kuran Kaya, seçimlerde de belediye başkanı olmuştu. Vefat ettiği 1953 yılına kadar Gemlik belediye başkanlığı görevini yürüten Kaya'nın ismi ilçede hem bir sokağa hem de bir mahalleye verilmiştir.
Dr. Ziya Kaya aynı zamanda şairdir. Önceleri Türk Yurdu, daha sonra Dr. Abdullah Cevdet'in İçtihad dergisinde şiirleri yayınlanır. Ziya Kaya adına son olarak Varlık dergisinde rastlamaktayız. İlk şiir kitabı olan Yollar ve İzler 1928'de basılır. 1938'de basılan Kel Oğlan adlı kitabının alt başlığı "Devlerin ve Devrimlerin Destanı" dır.Cumhuriyet öncesi döneme eleştirileri görülür bu eserinde:
Onların yurtluğudur Anadolu'da köyler
Bakarsın tarla gider, davar gider yurt söner
Kölesidir beylerin paşaların köylüler
Köyler faiz yüzünden kıran girmişe döner..
Her divan bir yobazın tapulu arpalığı
Sen ağlarsın gülerler, dert dökersin, laf denir,
Bazen Kadı'ya düşer iltizam ağalığı
Oğul bizde zalime bey denir, eşraf denir.
Ziya Kaya'nın şiirinde "fikrini söylemek" amacı her zaman "şairane söylemek" ten önce gelir. Yazıldığı dönemin özelliği; yeni bir düşünceyi anlatma isteği bu tarzı gerektiriyor olmalı. Yazdıklarında Edgar Allan Poe ve Baudelaire'den izler seziliyor. Yaşı ilerledikçe İslam ve Hint felsefelerine, Yunan mitolojisine eğildiği görülüyor. Mefkure (ülkü, ideal) sözcüğünü çok sık kullanması kişiliği hakkında önemli bir ipucu.
Damadı Dr. Avni Domaniç Dr. Ziya Kaya'nın siyasi hayatının altı evrede incelenebileceğini söyler: "İlkin Jön Türk Dr. Ziya vardı. Ardından İttihatçı Dr. Ziya dönemi başlar ve sonra Müdafaa-i Hukukçu- Misak-ı Millici, Cumhuriyet Halk Partili ve son olarak Demokrat partili Dr. Ziya dönemleri gelir."
Gemlik Gündem
